Sau thất bại đầu tiên trước hỏa lực không quân Mỹ, IS tìm cách giữ địa bàn trong hai năm 2015 và 2016. Trước sức ép của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ cũng dần thắt chặt kiểm soát biên giới, ngăn chặn dòng chiến binh nước ngoài kéo tới gia nhập IS. Đây cũng là thời kỳ IS gây kinh hoàng trên khắp thế giới bằng cách tung ra những đoạn video ghê rợn quay cảnh chặt đầu, hành quyết các con tin phương Tây bị chúng bắt cóc.
Gieo rắc nỗi sợ hãi cho thế giới phương Tây trở thành công thức chủ yếu trong chiến dịch tuyên truyền của IS, khi các đao phủ, quay phim đều là người nước ngoài, trong đó có bộ tứ đến từ Anh chuyên tra tấn và chặt đầu con tin trước camera. Cuối năm 2015, làn sóng tấn công khủng bố bùng lên ở châu Âu, khởi đầu bằng vụ đánh bom tự sát ở Paris, sau đó là sân bay Brussels của Bỉ. Những “con sói đơn độc” lấy cảm hứng từ IS tấn công buổi hòa nhạc ở Manchester, chợ Borough ở London, gieo rắc kinh hoàng khắp châu Âu.
Trong “đế chế” của mình, IS cũng lấy nỗi kinh hoàng làm công cụ cai trị chính, khi áp dụng những biện pháp trừng phạt tàn khốc và man rợ nhất đối với người bất đồng chính kiến. Samer, một người dân Syria từng sống dưới ách cai trị của IS, vẫn không thể quên ngày phiến quân hành hình một người bạn của anh rồi treo xác tại quảng trường Raqqa vào mùa hè 2015, theo Al Jazeera.
“Không ai được phép chạm vào thi thể cậu ấy, người thân cũng không được đưa cậu ấy đi chôn cất tử tế”, Samer nói về người bạn bị IS chặt đầu vì có những hoạt động chống đối. “Tôi không thể tả lại những gì mình thấy, vì đơn giản là không từ ngữ nào có thể tả xiết. Tôi ngất đi giữa đám đông và lập tức bị đưa ra ngoài”.
Những vụ hành hình, bêu xác công khai như vậy diễn ra thường xuyên tại những vùng đất IS kiểm soát, được phiến quân coi là chiến thuật hiệu quả để bóp nghẹt ý chí chống đối của người dân và gieo rắc nỗi sợ hãi để cai trị. Tuy nhiên, chúng cũng làm gia tăng sự phẫn nộ trong dư luận quốc tế, thúc đẩy nhiều nước tham gia vào cuộc chiến chống IS.
HXL-_K9IPPek Guzx Z7Sg” alt=”*”>
IS sau đó ban hành truyền đơn, kêu gọi các thành viên truy lùng và xử tử ngay lập tức Abu Muath al-Jazairi, thủ lĩnh của các chiến binh nước ngoài trong tổ chức. “Chúng tôi lúc đó không được phép rời làng”, Jumah Hamdi Hamdan, người tháo chạy khỏi Baghuz hồi tháng 2, cho hay. “Phe của Baghdadi đánh nhau với phe châu Phi và hiểm họa là rất lớn”.
Nhiều nhân chứng khác cho hay hai phe bắt đầu hục hặc với nhau từ khi rút về làng Keshma vài tháng trước đó. “Trong tổ chức có rất nhiều tay súng gốc Nga và Tunisia, trong khi IS đã tra tấn và hành quyết hai giáo sĩ nước ngoài. Chúng lúc đó tìm cách loại trừ bất cứ ai lên tiếng chỉ trích”, Hoda Muthana, cô gái gốc Mỹ gia nhập IS, khai tại một trung tâm giam giữ ở miền đông Syria.
Các sĩ quan tình báo nước ngoài và trong khu vực cho hay sau vụ ám sát hụt, Baghdadi rời khỏi làng Baghouz để tiến vào sa mạc Syria từ hôm 7/1. Rất ít người biết được Baghdadi đã đi đâu, nhưng giới tình báo phỏng đoán hắn ta đã vượt biên trở về tỉnh Anbar của Iraq, nơi hắn đã khởi xướng phong trào IS.
YU7TOnu Pj GSd B4YABcq5Q” alt=”*”>
Thành viên IS bị dân quân người Kurd bắt làm tù binh ở làng Baghuz. Ảnh: AFP.
Sào huyệt mà Baghdadi bỏ lại phía sau cuối cùng cũng thất thủ vào cuối tuần trước, sau gần hai tháng giao tranh dữ dội giữa phiến quân và dân quân người Kurd. Các tay súng người Kurd đã rất ngạc nhiên khi chứng kiến 50.000 người, gồm các tay súng IS và vợ con, lũ lượt kéo ra hàng từ những hầm ngầm, địa đạo vốn chỉ có thể chứa tối đa vài trăm người.
Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd đóng vai trò là nòng cốt hôm 23/3 tuyên bố giải phóng hoàn toàn Baghouz, xóa sổ vùng đất cuối cùng mà IS kiểm soát, đánh dấu sự lụi tàn của đế chế Hồi giáo do Baghdadi xây dựng. Nhưng sự kiện này không đồng nghĩa với việc IS bị xóa sổ hoàn toàn, khi Baghdadi cùng một số thủ lĩnh cấp cao của IS vẫn đang trốn chạy và phiến quân phát đi thông điệp mới giải thích cho thất bại của mình.
daiquansu.mobi – Chính phủ Iraq vừa cho biết họ đang điều tra một video cho thấy quân nhân chính phủ hành quyết các nghi phạm IS bị bắt giữ ở Mosul.
Ông này kể: “Khi cả một nhóm dân thường nào đó bảo với chúng tôi rằng, gã đàn ông này là Daesh (IS), thì vâng, chúng tôi bắn y luôn”.
Tuy nhiên, việc tàn sát này có nguy cơ đẩy Iraq trở lại vòng xoáy bạo lực đã hoành hành ở Iraq trong suốt một thập kỷ.
Lo sợ phiến quân IS hối lộ để được ra tù
Trong khi đó, trong loạt phóng sự về sự thất thủ của Mosul, nhà báo Patrick Cockburn của tờ Independent đã phân tích lý do xảy ra nhiều vụ hành quyết không qua xét xử nhằm vào các phiến quân IS bị bắt làm tù binh tại mặt trận này.
Các lực lượng vũ trang Iraq đã tiêu diệt các tù binh là chiến binh IS bởi vì họ tin rằng nếu các chiến binh được đưa tới các nhà tù, chúng sẽ hối lộ giới chức ở Baghdad để đổi lấy tự do.
Một nguồn tin Iraq nói: “Đó là lý do vì sao các quân nhân Iraq ưa thích việc bắn bỏ các tù binh này hoặc quẳng chúng từ tầng trên các nhà cao tầng xuống đất”.
Một cựu quan chức cấp cao Iraq cho biết, ông có thể nêu đích xác số lượng tiền mà một thành viên IS cần chi ra để “mua” các giấy tờ cho phép y đi lại tự do trong lãnh thổ Iraq.
Niềm tin của các binh sĩ và dân quân Iraq rằng chính quyền nước họ tham nhũng đến mức không thể giam giữ được các phiến quân IS là một lý do giải thích tình trạng có nhiều thi thể IS bị bắn vào đầu hoặc cơ thể, với tay trói quặt sau lưng, trôi xuôi dòng Tigris từ Mosul xuống.
Tất nhiên động cơ của các vụ hành quyết “ngoài luồng” này là do sự hận thù của những người lính Iraq trước các tội ác khủng khiếp trước đây của IS. Nhưng việc thiếu niềm tin vào hệ thống tư pháp Iraq đã tạo điều kiện đẩy mạnh các vụ thủ tiêu này.
Tổ chức IS vẫn có thể trỗi dậy mạnh mẽ nếu không “trị” tận gốc daiquansu.mobi – IS liên tiếp thua nhưng vẫn còn khá mạnh. Các phe nhóm ở Iraq và Syria cần hợp tác trị dứt điểm “căn bệnh” này và ngăn ngừa điều kiện nuôi dưỡng nó.
Nỗi lo sợ ám ảnh vào cuối cuộc chiến khốc liệt ở Mosul lý giải phần nào việc có rất nhiều người Iraq tin rằng các thành viên IS nguy hiểm luôn có thể hối lộ để đổi lấy tự do.
Hàng chục đoạn “post” trên các mạng xã hội ở Baghdad cáo buộc những kẻ đánh bom tự sát đã bị lực lượng an ninh chặn được nhưng rồi lại được thả tự do vì chúng đã đưa tiền cho họ.
Một chia sẻ trên mạng xã hội: “Ở Baghdad, chúng ta chết vì tham nhũng”. Một đoạn tweet khác viết: “Daesh (tức IS) lót tiền cho chính phủ và chúng thoải mái giết hại chúng ta ở Baghdad”.
Các nỗi lo sợ như trên có thể đã bị phóng đại nhưng không phải là không có cơ sở. IS có thể đã hứng chịu nhiều thiệt hại nặng nề ở Mosul nhưng vẫn duy trì được hoạt động.
Một quan chức cao cấp người Kurd cho biết: “Gần đây, trong lễ tang một thủ lĩnh của một bộ lạc Shammar ở Rabia, không dưới 17 kẻ đánh bom liều chết đã bị phát hiện ra. Điều này cho thấy chúng có thể lên kế hoạch và tiến hành các chiến dịch tấn công kể cả khi bị suy yếu”.
Các cư dân chống IS ở Mosul hiện đang đưa ra những lời cáo buộc tương tự.
Saleem Mohammed, một cư dân ở quận Nabi Yunus thuộc đông Mosul, than phiền: “Tôi biết 2 gã ở quận tôi, chúng là những phần tử Daesh (IS) khét tiếng nhưng mới đây đã được chính phủ phóng thích”.
Saleem kể tiếp: “Một trong 2 gã này thường đi tuần cho Daesh ở các chợ để săn lùng những ai hút thuốc”.
Anh này cho biết thêm rằng người dân kinh sợ trước việc những kẻ từng hợp tác với IS đã được thả tự do lại chính là thành viên của các ổ nhóm IS nằm vùng hoặc được tuyển làm gián điệp cho chính phủ Iraq.
Theo Saleem, một nguyên nhân quan trọng của sự thiếu tin tưởng giữa những người chống IS và những kẻ gia nhập hoặc hợp tác với IS nằm ở chỗ, nhóm thứ 2 thường có công việc kinh doanh phát đạt trong 3 năm IS cầm quyền.
Xót xa cảnh đổ nát tại thành phố Mosul vừa được giải phóng khỏi IS daiquansu.mobi – Vừa vui mừng vì được giải phóng khỏi ách IS tàn độc, người dân Mosul lập tức đối mặt với thực tế u ám: nhà cửa của họ chỉ còn là đống đổ nát.
Saleem nói, “nhiều kẻ cộng tác với IS có cửa hàng ở chợ, người dân mua hàng của chúng”.
Anh này biết một gã đàn ông vốn nghèo xác xơ trước khi IS ập tới Mosul nhưng sau đó đã hốt bạc khi làm bảo vệ cho các chốt kiểm soát của IS. Tại các chốt này, IS thu được nhiều tiền hối lộ từ những người dân muốn đi lại tự do. Gã đàn ông này đã bị bắt, được thả và giờ thì đã cùng gia đình chuyển sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Các chỉ huy và binh lính IS thường xuất thân từ các ngôi làng Sunni nghèo khó toàn những túp lều ở ngoại ô Mosul. Khi những tên IS này kiểm soát được Mosul, đã xảy ra sự thù địch giữa chúng và những cư dân bản xứ của thành phố này.
Saleem kể: “Điều cực kỳ gây phẫn nộ ở Mosul là những gia đình IS khá giả được thả ra và quay về sống tại các căn hộ tiện nghi đầy đủ, trong khi những người nghèo vẫn phải sống trong các trại tạm bợ”.
Tình hình ở đông Mosul khá hơn ở nửa phía tây của thành phố do khu vực này giàu có hơn, ít bị tàn phá bởi không kích và pháo kích, và được giải phóng khỏi IS trước nửa còn lại tới 6 tháng.
Mặc dù chính phủ Iraq tuyên bố đã giành chiến thắng hoàn toàn trước IS ở Thành Cổ Mosul (thuộc tây Mosul), thi thoảng vấn có tiếng súng rộ lên hay tiếng máy bay không kích.
Hiện đang có một dòng lớn người dân vượt sông Tigris từ tây Mosul (hứng chịu nhiều thiệt hại trong trận chiến tại đây) sang đông Mosul chưa bị tàn phá nhiều, nơi có điện nước tương đối đầy đủ./.
